|
Исломда ишчилар муаммоси бўлмайди
Капиталистик иқтисодий низом Ғарб оламига татбиқ этилди. Коммунистик партия ҳукмронлиги ўрнатилишидан олдин Россияга ҳам татбиқ этилган эди. Капитализм мабдаси асосларидан бири мулк эркинлигидир. Бунинг натижасида ишга ёлловчи кимсаларнинг истибдоди, ишчиларни эксплуатация қилиши юзага келди. Иккала томоннинг розилиги ва уларда ҳукм сурган «контракт назарияси» туфайли шундай бўлди. Ишга ёлловчи кимсалар ёлланган ишчиларни эзиб ишлатди, жабр, зулм ўтказди, уларнинг пешона теридан ва кучидан текинхўрлик билан фойдаланди. Ишчига нисбатан инсоф қилишга чақирган социализм мафкураси эса ишга ёллаш битимини муолажа қилиш асосида эмас, балки ишчилар муаммоларини муолажа қилиш асосида пайдо бўлди. Шунинг учун социализм ишчига инсоф қилишга оид иш вақтини чеклаб қўйиш, ишчининг иш ҳақи, унинг дам олишини кафолатлаш ва ҳоказолар ҳақидаги ечимларни олиб келди. Шундан сўнг «контракт назарияси» емирилди, унинг муаммоларни ҳал қилишга яроқсизлиги кўриниб қолди. Натижада Ғарб қонуншунослари бу назарияга бўлган қарашларини ўзгартиришга мажбур бўлишди. Чунки бу назариянинг муаммолар қаршисида дош бера олишини таъминлаш зарурати туғилган эди. Шу боис улар ўзларининг бу жулдур назарияларини «ямаш» учун ўзгартиришлар киритишди. Масалан меҳнат битимига ишчиларни ҳимоя қилиш, уларга йиғин ўтказиш ҳуқуқи, касаба уюшмаларини тузиш ҳуқуқи, иш ташлаш ҳуқуқи каби илгари бўлмаган ҳақ-ҳуқуқларни бериш, пенсия, мукофотлар, компенсация ва ҳоказоларни бериш мақсад қилинган қоидалар ва нормалар киритилди. Ваҳоланки «контракт назарияси» бундай ҳақ-ҳуқуқларга йўл бермас эди. Лекин социализм фикрлари ишчилар ўртасида пайдо қилган ишчилар муаммоларини ҳал қилиш учун бу назарияни таъвил қилишга мажбур бўлишди. Социализм назарияси дунёга келиб мулкчиликни ман қилди ва ишчига у муҳтож бўладиган нарсаларни мутлақ берадиган бўлди. Социализм ва унинг кейинги босқичи ҳисобланган коммунизм мабдаси билан капитализм мабдаси ўртасида мулкчиликка ва ёлланма ишчига бўлган нуқтаи назарлар бир-бирига зид бўлгани туфайли уларда ишчилар муаммоси пайдо бўлди ва бу икки мабданинг ҳар бири ўзларининг ҳаётга бўлган нуқтаи назарлари пайдо
397-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434